Vroeger zag de wereld er overzichtelijk uit. Dat is veranderd. Vroeger is niet meer. Managers en professionals in organisaties worden voortdurend uitgedaagd om slimmer te werken in (online) communities. Dat kan met het beproefde concept van Etienne Wenger: Communities of Practice (CoP). Versterkt door en met social media.
CoP in 21C
Leren komt in de optiek van Wenger tot stand in de relatie tussen de mens en de wereld. Voor mensen is dat een sociale persoon in een sociale wereld. Anders geformuleerd: leren vindt plaats in een sociale structuur. Het netwerk en de community vormen de twee dimensies van de sociale structuur waarin leren (in organisaties) plaatsvindt:
Het netwerk heeft betrekking op het geheel aan relaties, interacties en verbindingen tussen deelnemers die hiervoor persoonlijke motieven hebben. Denk aan kennis- en informatieproductie –en deling, het oplossen van problemen, verbeteren of vernieuwen van processen en procedures. Leren in en via een netwerk gebeurt door de toegankelijkheid van (relevante) informatie. Denk aan mailverkeer, het volgen van twitter feeds, blogs, discussies in een forum, formeel of informeel overleg. Het leren via het netwerk heeft hiermee een incidenteel karakter. Het is geen voorwaarde om een gezamenlijk doel te hebben. Leren in netwerken hangt af van de waarde van de individuele inbreng om een voor het netwerk bruikbare set van informatie te komen.
De community refereert aan de ontwikkeling van een gezamenlijke identiteit en doel rondom een onderwerp, ervaren probleem of kans. Hierbij gaat het om een collectieve intentie om gezamenlijk kennis te ontwikkelen en hiervan te leren. Met een community wordt een (virtuele) ruimte gecreëerd waarin het formele en informele leren plaatsvindt. Door de formulering van een collectieve intentie ontstaat kennis- en informatieproductie – en deling rondom een gekozen thema, probleem of verbetermogelijkheid. Daarbij speelt ook de geschiedenis van de community een rol, omdat eerder opgedane kennis en ervaringen bouwstenen kunnen vormen voor het delen van cases, technieken, tools, verhalen, concepten en perspectieven. (Wenger, Trayner, de Laat, 2011).
In de kern komt het erop neer dat leren in een CoP een behoorlijk eigentijds concept is, perfect passend bij 21C. Leren is dan een mix van formele en informele activiteiten. Vindt zeker ook op de werkplek plaats, waarbij expliciete en impliciete kennis wordt geproduceerd en gedeeld. Zo ontstaan communities, al dan niet binnen de afdeling of organisatie, die kennis ontwikkelen om organisaties in staat te (blijven) stellen zich voortdurend aan te passen aan de markt. Leren is dan niet meer beperkt tot het volgen van trainingen. Ook dat is 21C. Weg van de mechanistische, industriële opvattingen over organiseren en leren naar meer dynamische oplossingsrichtingen. Slimmer werken in (online) communities staat dan centraal: slimmer werken = leren.
CoP & Informeel leren in 21C
Een belangrijk deel van de activiteiten van een CoP wordt gekenmerkt door informeel leren. Daarmee sluit het gedachtegoed van Wenger uitstekend aan bij Jay Cross, die de metafoor van de fietser benut om de verschillen tussen formeel en informeel leren te verwoorden. Formeel leren in organisaties is te vergelijken met het nemen van de bus. Er is geen invloed op de bestemming anders dan de bus van keuze. Terwijl de fietser de mogelijkheid heeft om onderweg een andere route te kiezen of handige aanpassingen te kiezen. Jay Cross over informeel leren. http://www.youtube.com/watch?v=a3ZNIOnD59c
CoP & connectivisme
Leren in netwerken heeft een relevante verbinding met het connectivisme, waarvan George Siemens een belangrijke vertegenwoordiger is. Leren zich richt op het verbinden van kenniselementen in netwerken. Het connectivisme kan met het volgende aforisme worden samengevat: ‘I store my knowledge in my friends’.
Activiteiten CoP
De open benadering van een CoP biedt uiteenlopende mogelijkheden om werken en leren met elkaar te verbinden. Toch benoemt Wenger enkele in het oog lopende activiteiten, zie de figuur hierna, die ook in een spinnenweb kunnen worden gevisualiseerd om daarmee de voortgang van een CoP in beeld te brengen. Deze activiteiten reflecteren de variëteit aan mogelijkheden om via CoP te (in)formeel te leren en te verbeteren.
CoP & de versnelling met social media
In het dagelijkse leven is de opwinding over de kracht van social media voelbaar. Het hangt in de lucht. En steeds meer en dieper dringen ook de kansen van social media door voor professionals en organisaties. Dat versnelt de mogelijkheden om actief deel te nemen aan CoP’s zeer aanzienlijk. Zeker omdat social media deelnemers aan een CoP ook op de werkplek ondersteunt; 24/7/365. Zo wordt de potentie van interacties en activiteiten van een CoP versneld, waardoor kennis –en informatieproductie –en deling meetbaar toeneemt.
Met social media kan de leerfunctie in organisaties het leren naar de werkplek brengen. Precies daar, waar de CoP in organisaties opereert en zich manifesteert. Het is aan de hrd-professionals om deze kans onder meer het denken van Wenger over CoP te benutten.
Vroeger?
Vroeger leiden wij op de werkplek op. Vroeger zag de wereld er overzichtelijk uit. Dat is nu anders. Vroeger is niet meer de norm. Maar we hoeven ook niet de ogen te sluiten voor de waarde van CoP’s die vroeger al bestonden. Zeker als we vroeger bekijken en beoordelen met de wetenschap van nu. Met CoP’s en social media kan slimmer werken in (online) communities bijdragen aan waardecreatie voor organisaties. Vroeger, nu en in de toekomst…
Interesse in de Masterclass van Wenger over slimmer werken in (online) communities op 29 maart in Maastricht? Lees meer… http://bit.ly/wenger2012
· Architect van toekomstbestendige oplossingen om mensen & organisaties meetbaar met 70:20:10 oplossingen beter te laten presteren.
· Auteur van boeken met het doel hrd te versterken zoals '70:20:10 naar 100% performance', ‘Kostbaar Misverstand; van training naar business improvement’ en ‘Liever (g)een training’.
· Samen met Charles Jennings en Vivian Heijnen heb ik het 70:20:10 Institute opgericht om dit gedachtegoed in cocreatie met onze collega's in de wereld te verspreiden en te verbeteren.
Over de auteur:
